Araling Panlipunan

SISTEMANG PULITIKAL AT PAMAHALAAN SA ASYA  


MONARKIYA


   
( Queen Elizabeth II and Prince Philip ) 

Ang monarchy o monarkiya ay isang sistema ng pamahalaan kung saan ang isang tao ay nagtatagalay ng minanang karapatan upang pamunuan ang isang partikular na estado habang siya ay nabubuhay. Namumuno sa monarkiya ang mga hari, reyna, emperador, tsar, rajah, sultan, at kaiser. May dalawang uri ng monarkiya. Ito ay ang monarkiyang absolute at constitutional.

 In short, ang monarkiya ay pamahalaan ng hari at reyna. Isang uri ng pamahalaan na ang kapangyarihan ay nakasalalay sa hari at reyna. Ang pamahalaang monarkiya ay pinamumunuuan ng hari at reyna.

Aristocracy

Ang aristocracy ay pinamumunuan ng ilang opisyal na nabibilang sa mataas na lipunang may kayamanan o kapangyarihang minana sa magulang o ninuno.

 aristokrasya ay isang uri ng pamahalaan kung saan ang kapangyarihan ay nakasalalay lamang sa iilan. ang pamahalaang aristokrasya ay umiiral sa china,yogoslovakia at iba pang komunistang bansa ay aristokratang pamahalaan. ang nakapangyayari sa mga bansang ito ay may partidong komunista na nasa kamay ng ilang makapangyarahihang tao lamang.

Aristocracy o aristokrasya ang tawag sa uri ng pamahalaan na pianmumunuan ng mga elite o isang grupo ng na kinikilala dahil sa pagkakaroon ng ng mataas na katayuan sa lipunan, yaman, at kapangyarihang pulitikal.

Oligarkiya

 Ang pamahalaang oligarkiya ay pumapasok sa one party rule. Ito ay isang pamahalaan kung saan hindi mayaman ang namamahala kundi puro mahihirap. magkaiba ang aristocracy at oligarchy dahil ang mga elite o mayayamang uri ng tao ang namamahala dito. Pero pareho sila na nasa one party government

 One-Party Government
 Ang One-Party Government ay isang sistema ng pamamahala kung saan ang nag-iisang partido pulitikal ay nagtataglay ng kapangyarihan na bumabalangkas ng pamahalaan at nagbabawal sa ibang partido na makilahok para sa eleksyon.

DEMOKRASYA

 

 ( EDSA People Power Revolution )

Ang demokrasya ay isang anyo ng pamahalaan kung saan ang lahat ng mga karapat-dapat na mga mamamayan ay may isang katumbas na halimbawa sa mga pagpapasya na makakaapekto sa kanilang mga buhay. Demokrasya ay nagbibigay-daan sa mga tao na lumahok pantay-direkta man o sa pamamagitan ng mga inihalal na kinatawan-sa proposal, pag-unlad, at paglikha ng mga batas. Sumasaklaw sa panlipunan, pang-ekonomiya at kultural na mga kondisyon na paganahin ang malaya at pantay-pantay na pagsasanay ng pampulitika pagsasarili. Ito ay nagmula mula sa Griyego: δημοκρατία (dēmokratía) "patakaran ng mga tao", na likha mula sa δῆμος (demo) "tao" at κράτος (kratos) "kapangyarihan", circa 400 BC, upang tukuyin ang pampulitika system pagkatapos umiiral sa Griyego lungsod-estado, kapansin-pansin Athens. Iba pang mga kultura dahil Greece makabuluhang iniambag sa paglaki ng demokrasya tulad ng Ancient Rome, [2] Europa, at North at South America.Ang isang demokratikong pamahalaan contrasts sa mga form ng pamahalaan kung saan ang kapangyarihan ay alinman gaganapin ng isa, tulad ng sa isang monarkiya, o kung saan ang kapangyarihan ay gaganapin sa pamamagitan ng isang maliit na bilang ng mga indibidwal, tulad ng sa isang oligarkiya o aristokrasya. Gayunpaman, ang mga oppositions, na minana mula sa Griyego pilosopiya, ay hindi maliwanag ngayon dahil kontemporaryong pamahalaan Mixed demokratiko, oligarkik, at monarkik elements.Karl Popper tinukoy demokrasya kaibahan sa diktadura o paniniil, sa gayon ay tumutuon sa mga pagkakataon para sa mga tao upang makontrol ang kanilang mga lider at paalisin ang mga ito nang walang pangangailangan para sa rebolusyon. [pagsipi kailangan]Ilang variant ng demokrasya umiiral, ngunit mayroong dalawang pangunahing form, kung saan pareho siyang alalahanin kung paano ang buong katawan ng mamamayan-ang pinakadakila kapangyarihan sa anumang variant ng demokrasya-executes nito kalooban. Isang anyo ng demokrasya ay direktang demokrasya, na kung saan ang mga mamamayan ay direktang at aktibong paglahok sa desisyon na paggawa ng pamahalaan. Sa karamihan ng mga modernong democracies, ang buong katawan ng mga mamamayan mananatiling pinakadakila kapangyarihan ngunit pampulitikang kapangyarihan ay exercised hindi direkta sa pamamagitan ng mga inihalal na kinatawan, ito ay tinatawag na kinatawan demokrasya. Ang konsepto ng kinatawan demokrasya lumitaw higit sa lahat mula sa mga ideya at institusyon na binuo sa panahon ng European Middle Ages at ang Edad ng paliwanag at sa American at Pranses Revolutions.

 ( demokrasya sa Pilipinas ) 

KINGDOM OF THAILAND

 

( Kingdom of Thailand )

Ang Kingdom of Thailand ang opisyal na katawagan sa Thailand na dati'y kilala bilang Siam. Kung ihahambing sa Myanmar, matatag at may kaayusan ang sistemang pulitikal ng Thailand. Makikita ito hindi lamang sa pagkakaroon ng pamahalaang iginagalang ng mga Thai kundi sa pagkakaroon din ng isang matatag na ekonomiya. Ang urin ng pamahalaan ng Thailand ay konstitusyonal na monarkiya. Taong 1932 nang limitahan ng kanilang Konstitusyon  ang kapangyarihan ng hari sa Thailand. Sa ilalim ng sistemang pamahalaan ng Thailand, ang hari ang pinuno ng estado habang ang lehislatura ay kinakatawan ng National Assembly o Pambansang Asembliya. Si Haring Bhumibol Adulyadej ang kasalukuyang nanunungkulan bilang hari ng Thailand mula pa noong Hunyo 9, 1946. Kabilang sa kanyang katungkulan ang pagiging pinunong kumander ng hukbong sandatahan. Bagamat limitado ang kanyang direktang pamamahala, malakas ang impluwensya niya sa lahat ng aspeto ng pamumuhay, partikular sa pulitika. Iginagalang siya ng lahat, sibilyan man o militar. Samantala, ang Punong Ministro naman ang nangangasiwa sa pamahalaan. Mayroon din itong Gabinete na pinapatakbo ng Council of Ministers.



Ang Kababaihan sa Kasalukuyang Asya

Ang Pamilyang Asyano

               Ang pamilya ang isang mahalagang institusyon sa lipunan
      gaya ng ibang mga asyano.Pinakamaliit ang yunit ng pami-
      lya.Sabi ni Confucius kung maayos ang pamilya maayos di-
      n ang buong bansa.Ang pamilya ay binubuo ng mga magulan-
      g lolo at lola mga anak meron ding anak na walang asawa
      at anak na may asawa.Ang ganitong uri ng pamilya ay tin-
      atawag na joint family o extended family.Sa India at Ch-
      ina pag nag asawa na ang kanilang anak na lalaki dinada-
      la nila ito sa kanilang sambahayan.Dahil dito umiiral p-
      arin ang sistemang joint o extended family.

      Mahalaga sa kanila ang mga anak dahil ito ang mag papa-
      tuloy ng kanilang lahi ng pamilya.At ito rin ang mag aa-
      laga sa kanilang mga magulang pag tanda nito.Sa India 
      ang kanilang panganay na lalaki ang mag sisindi ng apoy
      sa kanilang namayapang magulang at ito ay tinatawag ni-
      lang funeral pyre.Meron din naganap na pag babago sa
      pamilyang asyano may mga pamilyang binubuo ng ama at ina
      lamang at tinatawag na (one parent family).Sa harap ng
      ganitong pag babago ang pamilya ay tumatayong matatag na
      sandigan ng lipunan.
                      

 

( Joint Family or Extended Family )

                  
Ang Kalagayan Ng Kababaihan Sa Asya
            

May ibat ibang antas at kalagayan ang kababaihan sa asya ngayon. Merong
 mga bansa sa asya na mababa ang tingin sa mga babae tulad ng China Japan
 at India.Sa India ang babae ang nag bibigay ng dote o dowry kapag ikinasal
  na ito ibig sabihin nito ang kaban ng pamilya.Ang mga lalaki naman ang ipi-
 nagpapahalagahan dahil  sila ang tumatangap ng dote at dinadagdagan nila
 ang kaban ng pamilya.Ang lalaki rin ang magdadala ng apelyedo at mag 
papakalat ng kanilang lahi kaya mahalaga ang lalaki sa kanilang pamilya. Sa China 
 at India naging tradisyunal sa lipunan  ang pagkitil sa buhay ng sanggol na
 babae at tinatawag na female infanticide.Sa China kapag baog ang babae
 ito ay hinihiwalayan sila agad ng kanilang asawa.Sa India nakasanayan nila
  ang pag gawa ng funeral pyre o pag sama ng babae sa kanyang asawa sa pag sunog para ipakita ang pagmamahal dito. Ang tawag sa kaugaliang ito ay suttee o sati.

  Sa maraming bahagi ng asya ang babae ay tinatago sa mata ng publiko sa
    pamamagitan ng paggamit ng damit na magtatakip sa katawan mukha at
   buhok ng babae.Purdah ang tawag sa tradisyon na ito.Sa mga muslim pina-
    payagan na mag asawa ng hanggang apat na beses na sabay-sabay bastat
     kaya niya itong buhayin at tratuhin ng pantay-pantay.Sa Pilipinas pantay
     pantay ang tingin sa lalake at babae dahil sa kwentong Unang Tao Sa Pilipinas
na si Malakas At Maganda na lumabas sa kawayan.
                                                        

( Funeral Pyre )

Ambag ng kababaihang asyanosa buhay pulitikal panlipunan at kultura
                   
             Marami ang kababaihan sa asya ay may karapatang bumoto dahil sa karapatan
             na ito may karapatan silang makapili ng mailululok sa pamahalaan.Nabigyan din ng
             karapatan na mamuno ang mga babae sa ibat ibang posisyon sa pamahalaan.Pinam-
            umunuan halimbawa ni Aung San Suu Kyi ang National for Democracy sa Myanmar.
        Babae rin ang dating presidente ng Sri Lanka na si Chandrika Bandaranaike Kumaratunga
            Sa Pilipinas dalawa ang naging babaeng presidente gaya ni Gloria Macapagal
              Arroyo at si  Corazon C. Aquino na unang naging babaeng presidente sa Pilipinas.


Pagtataguyod Ng Karapatan Ng Mga Bata At Kababaihan
                

Malimit ang sektor ng kabataan at kababaihan bilang sektor sa lipunan na madaling
  pagsamantalahan. Dahil dito dapat na bigyan sila ng proteksyon . Noong Nobyembre 20, 1989  
 inaprubahan ng General Assembly ng United Nations ang Convention on the Rights of the Child.
  
Ilan sa mga Karapatan ng bata: 

1.Bawat bata ay may karapatang mabuhay.
               2.Bawat bata ay may karapatang mabigyan ng sapat na pagkain at malinis na tubig
               3.Bawat bata ay may karapatang magpahayag ng sarili
         4.Ang parusang kamatayan at panghabambuhay na pagkakakulong na tinatawag na
        mga capital punishment ay hindi dapat ipataw sa batapara sa krimen na na kayang ginawa bago           siya tumungtong ng 18 taong gulang.
        5.Hindi dapat mapasailalim ang mga bata sa pagpapahirap at sa hindi makataong mga parusa.
        6.Tungkulin ng pamahalaan na bigyang proteksyon ang mga bata sa panahon ng giyera.
                
           Isinulong din ng United Nations ang karapatan ng kababaihan noong idineklara nito
          ang 1975 bilang International Women Year.Ang United Nations Decade for Women: Equality
           Developement ang Peace mula 1976-1985.Mga halimbawa ng karapatan ng kababaihan
              
           1.Ang pagbibigay-diin o pagpapahalaga sa diwa ng pagkakapantay pantay ng kababaihan
           at kalalakihan sa pamamagitan ng paglalagay nito sa konstitusyon.
    2.Ang pag alis ng diskriminasyon sa kababaihan sa pagsasakatuparan niya ng karapatang bumoto at makilahok sa isang posisyong pulitikal.
    3.Ang pag-alis ng diskriminasyon sa kababaihan upang makatamasa ng edukasyon.
     4.Ang pag-alis ng diskriminasyon sa kababaihan upang makapaghanapbuhay.
     5.Ang pag-alis ng diskriminasyon sa kababaihan sa larangan ng kalusugan.


      Ang pinagbabawal sa kababaihan dahil sa kanyang kasarian ay isang paglabag sa
      karapatang pulitikal sa kababaihan.Ang hindi pag tanggap sa mga babaing mag asawa
      sa pabrika dahil sa magbabayad ang kompanya ng maternity leave sa oras na
      manganak na babae ay isang paglabag sa karapatan ng kababaihang magtrabaho.
      Ang pagkait sa kababaihan ng maternity leave upang mapalakas at maalagaan ang
     bagong silang niyang anak sa isang paglabag din sa karapatang pangkalusugan ng kababaihan.
               

Papel ng Edukasyon Sa Buhay Ng Mga Babaing Asyano

  Mahalaga ang papel ng edukasyon para sa mga asyano.Mahalaga ang edukasyon
  dahil ito ang daan para mag karoon ng magandang kinabukasan at para magkaroon
   ng magandang trabaho.Nagkaroon ng pagkakataong maghanapbuhay at magamit
     ang kanilang kaalaman hinggil sa pag aalaga sa kanilang mga anak. Dahil sa
     mga inang may edukasyon bumaba nang 43% ang child malnurition sa daigdig.
     Sa madaling salita nabigyan nila ng magandang buhay ang kanilang mga anak
    dahil sa kanilang pinagaralan.Ayun sa survey isang babaeng na nag aral nang pitong taon
      ( mula kinder garten hanggang grade VI )at sabing hindi mag aasawa ng maaga at kaunti
  ang bilang ng anak at gagamit siya ng contraceptives. Sa ibang bahagi ng timog silangan

 tulad ng Brunei Malaysia Myanmar at Pilipinas ang bilang ng mga kababaihan na nakapag-aral ay tumaas ng 50%. Ngunit sa ibang bahagi ay malaki ang bilang ng babae na hindi nakapag-aral kaysa sa lalaki.              

   Dahil sa kagipitang pananalapi madalas na tumutigil sa mga pag aaral ang mga
   bata upang gampanan ang mga gawaing bahay na iniwan ng kanilang mga magulang
   at mag hanapbuhay.Hinayaan ng na mag patuloy ang mga lalaking estudyante
   dahil higit na malaki ang uportsunidad na makahanap ng trabaho kaysa kapatid na babe.
   Sa madaling salita madalas na isinasakripisyo ang edukasyon ng mga babe.
                 
Hinduism 

Ang Hinduismo ay isang relihiyon na nagsimula sa kontinente ng India. Kaakibat sa pundasyon ng sibilisasyon ng Vedic, hindi pa alam kung sino ang nagpaumpisa nito. Ito ay kinokonsiderang pinakalumang "extant" na relihiyon sa buong mundo. Ang relihiyong ito ay may mahigit kumulang sa isang bilyong tagasunod kung saan ang 890 milyon ay nakatira sa India at kinukunsidera ding pangatlo sa pinakamalawak na relihiyon sa buong mundo, sumusunod lang sa Kristyanismo at Islam. Ang mga bansang may malaking papulasyon ng Hinduismo ay Nepal, Sri Lanka, Bangladesh, Indonesia at Malaysia.

Buddhism

 Ang Budismo (Sanskrit: Buddha Dharma, nangangahulugang: "ang landas o batas ng naliwanagan o ng gising") ay isang relihiyon at pilosopiya na nakatuon sa mga aral ni Buddha Śākyamuni (Siddhārtha Gautama), na marahil namuhay noong ika-5 siglo BCE. Kumalat ang Budismo sa buong lumang sub-kontinente ng Indya sa limang siglo pagkatapos ng pagkamatay ni Buddha, at naikalat sa Gitna, Timog-Silangan at Silangang Asya sa sumunod na dalawang milenyo. Ngayon, nahahati ang Budismo sa tatlong pangunahing tradisyon: Theravāda (Sanskrit: Sthaviravāda), Mahāyāna, at Vajrayāna (uri ng Budismo sa Tibet). Nagpatuloy ang Budismo na mang-akit ng mga tagasunod sa buong mundo, at, kasama ang mga 350 milyong tagasunod, tinuturing ito bilang isang pangunahing relihiyon sa mundo. 

Jainism
  
Ang jainismo ay isang ateistang doktrina na hindi naniniwala na mayroong gumawa ng sandaigdigan. ayon pa dito, sandaigdigan ay puno ng mga kaluluwang palipat-lipat ng tirahan kaya't pabago-bago ang anyo; ang pang yayaring itoy tinatawag na samsara. Sa paulit-ulit na pamumuhay at sa ibat-ibang gawain , ang mga kaluluwang itop ay nababahiran ng karma at nawawalan ng kinang. Upang maligtas,kailangang makawala ang kaluluwa sa pabigat na karma, at bibihira ang taong makagagawa nito.Ang Jainismo ay ang naniniwala na ang paghahangad sa materyal na bagay ay nagdudulot ng matinding pagdurusa.